KARİYE
Zamanında, surların dışında kaldığından, şehir-dışı anlamında Khora diye adlandırılmış, Kariye olarak Türkçeleşmiş
Khora: Grekçe, şehir ya da köy dışı anlamına gelmekte. Yapıldığı dönemde surların dışında olsa da MS 413’te inşa edilen yeni surların içinde kalmış ama adı değiştirilmemiş. Khora ismi İstanbul’un fethinden sonra zaman içinde değişmiş ve söylenmesi daha kolay olan Kariye halini almış.
4.yy’da inşa edilmiş, birçok badire ve restorasyon atlatmış...
Günümüze sadece Kilisesi kalan Manastır, İmparator Iustinianos tarafından eski bir şapelin kalıntıları üzerine yaptırılmış.
Saldırılar ve doğal afetler yüzünden birçok kez harap duruma düşen kilise her seferinde bazı eklemeler ve düzenlemeler yapılarak onarılmış. Ama en önemli yenilik, Latin istilasından sonra 14. Yüzyıl’da gerçekleşen restorasyonla gelmiş.
Bugün ünlü olduğu mozaikleri, 14.yy restorasyonundan kalma...
Dönemin ünlü isimlerinden Theodoros Metokhites’in önderlik ettiği bu onarma sırasında kilisenin içi nefis mozaiklerle süslenmiş. Ana bölümü ise Bizans'ın ünlü mermerleriyle döşenmiş. Kilisenin yanına bir ek şapel yaptırılarak, dönemin zenginliği ve sanat zevki de bu şapelde yansıtılmış.
14.yy, Bizans mozaik sanatının zirve dönemi kabul ediliyor ve buna kanıt Kariye’deki mozaikler gösteriliyor.
Mozaikler süratle kuruyan bir sıva üzerine, çizilen taslak resmin rekli taşlar ve cam parçaları yapıştırılarak renklendirilmesiyle yapılıyormuş. Bu dönemde mozaiklerinde altın yaldız da kullanılmaya başlanmış. Bu detay mozaiklerin ışıltısını yükseltmiş.
Mozaikler; perspektif uygulaması, arka plan manzaraları, gerçekçi tasvirler, detaylar, renkler ve altın yaldızlar ile fark yaratıyor.
Karie’deki mozaikler, perspektif açısından da doğru konum ve ölçüleriyle hayranlık uyandırıyor. Ayrıca boşluklara yerleştirilen yan unsurlarla; ağaçlar, evler ya da eşyalarla boşluklar gerçekçi bir şekilde doldurulmuş. Zeminin altın yaldızlarla bezendiği mozaiklerde diğer renkler dengeli bir şekilde kullanılmış.
Mozaiklerde, Meryem Ana’nın ailesinin hikayesi, Meryem Ananın doğumu, Hz. İsa’nın doğumu, Hz. İsa’nın mucizeleri ve Meryem Ananın ölümü anlatılıyor.
Mozaiklerin içeriği düzenli bir hikaye gibi kronolojik sıra ile işlenmiş. Mozaiklerin üzerinde kısa yazılar ya da sembollerle sahnenin açıklaması yapılmış.
İstanbul’un fethi ile camiye çevrildiğinde mozaikler sıva ile kapatıldığından ve 20.yy’da tekrar açıldığından, iyi korunmuş...
1511’de camiye çevrilen kiliseye minaresi dışında bir ekleme yapılmamış. Bir kısım mozaik hafif sıva ile bir kısım mozaik ise sadece tahta paravanlar ile kapatılmış. 1948 ile 1958 yılları arasında bir onarım ile kapatılan mozaikler açılmış ve Kariye Müze haline getirilmiş.
1700 yıl geçmiş bu kilisenin ilk yapımından itibaren...
Bugün belki ilk gününden bile güzel:)
